Proefschrift: Stigma as a barrier to sustainable employment and well-being of workers with mental health issues and illnesses - A mixed methods study in the Dutch military

Samenvatting van het proefschrift

Naar schatting heeft 1 op de 5 mensen in de werkende leeftijd psychische klachten. Werkenden met psychische klachten hebben een significant hoger risico op verzuim of werkloosheid, terwijl zij juist baat kunnen hebben bij de positieve aspecten van het hebben van werk, zoals een dagelijks ritme en sociale
contacten. Het is dus van groot belang om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van werknemers met psychische klachten.

Stigma wordt steeds vaker erkend als een grote belemmering voor de duurzame inzetbaarheid van medewerkersmet psychische klachten. Stigma verwijst naar iets wat afbreuk doet aan iemands reputatie, het is een ‘brandmerk’ wat iemand krijgt en wat ook niet zomaar verdwijnt. De verwachting is dat stigma invloed heeft op twee keuzes die een medewerker met psychische klachten moet maken, die weer van invloed kunnen zijn op de duurzame inzetbaarheid, namelijk (1) de keuze om hulp te zoeken en (2) de keuze om psychische klachten te bespreken met de leidinggevende. Mogelijk is het stigma rond psychische klachten hardnekkiger bij militairen, doordat er bij hen vaak de focus ligt op sterk overkomen en gehard zijn. Bovendien werken militairen vaak in potentieel gevaarlijke omstandigheden, wat het risico op het ontwikkelen van psychische klachten kan verhogen. Daarom is de focus van dit proefschrift op de keuzes voor militairen met psychische klachten om hulp te zoeken en om deze klachten te bespreken met een leidinggevende.

Met behulp van focusgroepen en vragenlijsten zijn de twee keuzes onderzocht. Voor de keuze om hulp te zoeken zagen we dat het merendeel van de militairen wel hulp heeft gezocht, maar dit pas in een laat stadium heeft gedaan. Zo heeft 68.7% van de militairen die hulp heeft gezocht, dit pas gedaan toen het echt niet meer anders kon omdat de symptomen te sterk waren. Dit kwam onder anderen door het stigma wat een belemmering vormt voor militairen om tijdig hulp te zoeken. Zo waren velen bang dat het zoeken van hulp zou zorgen voor negatieve carrière gevolgen (36.4%), discriminatie (26.9%) en sociale afwijzing (38.0%). Ook hadden militairen een duidelijke voorkeur om problemen zelf op te lossen (70.4%).

Voor de keuze om psychische klachten te bespreken met een leidinggevende zagen we dat het merendeel van de militairen met psychische klachten dit wel heeft besproken, maar pas in een laat stadium, bijvoorbeeld als zij zich ziek moesten melden (46.9%). Wederom vormde stigma een belemmering. Veel militairen waren bijvoorbeeld bang dat het bespreken van klachten zou leiden tot sociale afwijzing (33.0%), zij schaamden zich (49.1%) en zij zagen zichzelf als zwak (52.2%) omdat ze psychische klachten hadden. Ook speelt de leidinggevende een cruciale rol in de keuze of een militair psychische klachten wel of niet bespreekt. Een slechtere relatie met de leidinggevende hing bijvoorbeeld samen met het niet bespreken van psychische klachten en sociale steun vanuit de leidinggevende was juist bevorderend.

Ook is onderzocht wat het verband is tussen het wel of niet bespreken van psychische klachten met de leidinggevende, de ervaringen hiermee, en de duurzame inzetbaarheid van militairen met psychische klachten. Er is geen direct verband gevonden tussen de keuze om psychische klachten wel of niet te bespreken en de duurzame inzetbaarheid van militairen. Maar er is wel een verband gevonden tussen het hebben van een positieve ervaring met het wel of niet bespreken van psychische klachten, en de duurzame inzetbaarheid van
militairen. De militairen met een positieve ervaring met het bespreken van psychische klachten, hebbensignificant meer steun van hun leidinggevende, en minder discriminatie en schaamte, ervaren.

Dit proefschrift laat zien dat er stigma rust op psychische klachten binnen Defensie, en dat dit een belemmering vormt voor het zoeken van hulp en het bespreken van psychische klachten met een leidinggevende. Verderhebben militairen een sterke voorkeur om problemen zelf op te lossen. Hierdoor wordt pas in een laat stadium hulp gezocht. Voor de gezondheid en de duurzame inzetbaarheid van militairen is het belangrijk dat zij vroegtijdig hulp kunnen zoeken en psychische klachten kunnen bespreken in een veilige omgeving. Daarom is het belangrijk dat toekomstige onderzoeken en interventies zich richten op (1) het verlagen van stigma rondpsychische klachten en (2) het trainen van leidinggevenden in het signaleren van psychische klachten, en het ondersteunen van en effectief communiceren met militairen met psychische klachten. Daarnaast is het belangrijk om in de organisatie van Defensie actie te ondernemen om stigma en discriminatie op basis van psychische klachten structureel aan te pakken.

Klik hier om het proefschrift van Dr. Rebecca I. Bogaers in te zien.